Tyrion Q. Nguyen

Các hành vi của con người đều có mối liên hệ tương tác lẫn nhau

Hãy lấy ví dụ về trường hợp của Jennifer Lee Dukes. Sau hơn 2 thập kỷ, từ khi tốt nghiệp đại học cho đến khi ngoài 40, cô không hề biết đến việc dọn giường là gì, trừ khi có mẹ hay khách khứa đến thăm nhà.

Một lần Jennifer quyết định dọn giường sạch sẽ và cố gắng làm việc này 4 ngày liên tiếp. Điều này nghe có vẻ như là một chiến tích không mấy lấy lừng thế nhưng đến ngày thứ tư, sau khi dọn giường xong, cô lại nhặt hết đống tất và gấp lại những bộ quần áo vứt lộn xộn quanh giường.

Tiếp đó, Jennifer lại vào bếp dọn dẹp, lấy hết đống bát đĩa bẩn trong bồn bỏ vào máy rửa bát rồi sắp xếp lại chiếc tủ chén, đặt một vài chú lợn xinh xắn lên kệ bếp làm đồ trang trí.

Cô giải thích: “Hành động dọn giường của tôi đã khởi động một loạt những hành động dọn dẹp nhà cửa khác…Tôi cảm thấy mình trở thành một người trường thành – hạnh phúc, thực sự trưởng thành qua việc dọn sạch giường, giữ bồn bếp, tủ chén gọn gàng sạch sẽ, đặt đồ trang trí lên kệ bếp. Tôi thấy mình là một phụ nữ có thể vượt qua được chuỗi việc nhà đầy khó chịu một cách kỳ diệu.

Jennifer Lee Dukes đang trải qua "Hiệu ứng domino".

Hiệu ứng domino là gì?

Hiệu ứng domino được hiểu như sau: Việc thay đổi một hành vi, thói quen nào đó sẽ khởi động chuỗi phản ứng và thay đổi hành vi, thói quen trong nhiều việc khác.

Một nghiên cứu từ được thực hiện bởi Đại học Northwestern (Mỹ) năm 2012 cho thấy khi mọi người giảm thiểu thời lượng rảnh rỗi ngồi một chỗ hàng ngày, họ cũng sẽ giảm lượng chất béo thu nạp vào mỗi ngày. Những người tham gia nghiên cứu không hề được yêu cầu phải cắt giảm chất béo trong khẩu phần ăn nhưng thói quen dinh dưỡng của họ cũng tự nhiên được nâng cao đáng kể bởi họ cũng đồng thời cắt giảm luôn thời gian nằm dài xem TV hay ăn uống thiếu kiểm soát. Cứ như vậy, thói quen này dẫn đến thói quen khác, chuỗi domino đã được họ đánh đổ.

Nếu để ý bạn sẽ thấy sự hiện diện của hiệu ứng domino trong cuộc sống của chính bạn. Ví dụ như khi tôi luôn thực hiện thói quen đến phòng tập gym, tôi chợt nhận ra khả năng tập trung khi làm việc cũng như giấc ngủ của mình của mình đã được cải thiện đáng kể, mặc dù tôi không hề có kế hoạch thay đổi hai thói quen sau.

Hiệu ứng domino cũng xảy ra với những thói quen xấu. Bạn có thể thấy thói quen thường xuyên lôi điện thoại ra check sẽ dẫn đến việc bạn liên tục vào xem thông báo trên mạng xã hội, tiếp đó lại lướt News Feed liên tục một cách vô thức, cuối cùng là chậm trễ trong việc hoàn thành những thứ quan trọng hơn.

Giáo sư Stanford BJ Fogg cũng từng viết rằng: “Bạn không bao giờ có thể thay đổi một hành vi duy nhất. Tất cả các hành vi của chúng ta đều liên kết chặt chẽ với nhau nên khi bạn thay đổi một hành vi, những hành vi khác cũng sẽ thay đổi theo.”

Vì sao nó xảy ra?

Hiệu ứng domino diễn ra vì 2 lý do:

Thứ nhất, cuộc sống của chúng ta được hình thành bởi nhiều các thói quen liên tiếp nhau. Trên thực tế, có một mối liên hệ đáng ngạc nhiên giữa cuộc sống và hành vi của mỗi người. Mối liên hệ này là lý do chính khiến cho sự lựa chọn ở một khía cạnh nào đó trong cuộc sống của bạn sẽ ảnh hưởng đáng kinh ngạc đến những khía cạnh khác, cho dù bạn có dự tính trước ra sao.

Thứ hai, hiệu ứng domino tận dụng một trong những nguyên lý cốt lõi về hành vi con người: sự cam kết và nhất quán. Hiện tượng này được giải thích trong cuốn sách kinh điển Influence của Robert Cialdini rằng nếu mọi người cam kết gắn chặt bản thân với một ý tưởng hay mục tiêu nào đó, ngay cả có ít đến mức nào, họ cũng sẽ có xu hướng trân trọng sự cam kết đó bởi đã coi ý tưởng hay mục tiêu này gắn chặt với hình ảnh bản thân.

Quay lại câu chuyện đầu bài về Jennifer Lee Dukes, khi cô bắt đầu dọn giường hàng ngày, Jennifer đã bắt đầu gắn kết với ý tưởng “Tôi là người có thể giữ nhà cửa sạch đẹp”. Vài ngày sau, cô bắt đầu cam kết với hình ảnh mới này và gắn nó với mọi yếu tố khác trong nhà.

Đây chính là sản phẩm phụ của hiệu ứng domino. Nó không chỉ tạo ra hẳn một tầng lớp các thói quen mới mà còn giúp chuyển dịch niềm tin cá nhân của mỗi người. Mỗi khi một quân cờ domino đổ xuống, bạn sẽ bắt đầu tin vào những điều mới mẻ về bản thân và bắt đầu xây dựng những thói quen dựa trên niềm tin mới này.

Ba nguyên tắc áp dụng hiệu quả hiệu ứng domino

Hiệu ứng domino không đơn thuần chỉ là một hiện tượng xảy đến với bạn mà còn là một thứ bạn có thể tự tạo ra cho mình. Bạn hoàn toàn có thể tạo ra một chuỗi các thói quen tích cực bằng cách khởi động từ thói quen đầu tiên và để thứ này dẫn đến thứ khác.

Dưới đây là 3 quy tắc ứng dụng hiệu ứng domino vào cuộc sống:

1. Bắt đầu bằng những thứ bạn có hứng làm nhất.

Hãy bắt đầu từ một hành vi nhỏ và thực hiện nó một cách kiên trì. Điều này không chỉ khiến bạn cảm thấy thỏa mãn chính bạn và mở ra cho chính bạn về hình mẫu tích cực bạn có thể trở thành. Việc cả chuỗi domino sau đó có đổ hay không cũng không quan trọng bằng quân cờ domino đầu tiên ngả xuống.

2. Hãy giữ guồng quay đó, ngay lập tức chuyển sang những hoạt động khác mà bạn thấy hứng thú.

Hãy để cảm hứng hoàn thành một công việc chuyển giao bạn sang một việc khác. Mỗi lần lặp lại điều này bạn sẽ trở nên gắn kết hơn nữa với hình ảnh bản thân đã hình dung ra ngay từ khi bạn quyết định thay đổi.

3. Mỗi lúc nghi ngờ bản thân, hãy chia công việc ra thành nhiều phần nhỏ dễ thực hiện hơn.

Khi muốn thay đổi một thói quen, bạn hãy tập trung vào việc duy trì chúng trong tầm kiểm soát của mình. Hiệu ứng dominio quan trọng quá trình tiến triển của bạn chứ không quan trọng kết quả. Đơn giản là hãy cố gắng giữ guồng “đổ” của các con bài domino. Hãy để chu trình đó tự động diễn ra, từ cái này đến cái khác.

Khi hành vi này không dẫn đến hành vi khác, thường lý do cũng nằm ở việc bạn không thực hiện được một trong ba nguyên tắc trên. Có nhiều chiều hướng domino có thể đổ, tất nhiên là cả những hướng tiêu cực. Bạn hãy tập trung vào hướng tích cực nhất mà bạn muốn xảy ra và để nó thay đổi hoàn toàn cuộc sống của mình.

Ghen tuông là rất phức tạp. Nó có nhiều thành phần trong đó. Sự hèn nhát cũng là một trong số đó; thái độ ích kỷ là một phần khác; ham muốn độc quyền - không phải là một kinh nghiệm của tình yêu - mà chỉ là sự chiếm hữu; một xu hướng cạnh tranh; một nỗi sợ hãi sâu sắc của sự thấp kém. Vì vậy, rất nhiều thứ liên quan đến ghen tị.

20 năm trước, nhà tâm lý học người Mỹ Arthur Aron đã tự soạn ra một bộ 36 câu hỏi, với mục đích khiến cho hai người hoàn toàn xa lạ yêu nhau. Một tình yêu diễn ra trong phòng thí nghiệm, nơi không được lãng mạn cho lắm.

Trong buổi sáng nay, bạn cùng phòng mình đã hỏi rằng: “Sự khác biệt giữa kỷ luật và cứng nhắc là gì?”. Mình đã từng trải qua cả hai, nên mình cảm thấy mình có đủ khả năng để phân biệt giữa hai điều đó. Nói một cách ngắn ngọn, sự ép buộc/cứng nhắc là đi NGƯỢC lại dòng chảy, trong khi kỷ luật ĐÚNG sẽ trôi CÙNG với dòng chảy.

Bà Elizabeth H. Blackburn, người đoạt giải Nobel sinh học (2009) đã chỉ ra rằng người ta sống thọ hay khỏe mạnh không phải do ăn uống tẩm bổ hay vận động tích cực; mà là do giữ được tâm lý cân bằng. Ăn uống điều độ chiếm 25%, các hoạt động trong cuộc sống chiếm 25%, tâm lý cân bằng chiếm những 50%.

Tình yêu không bao giờ khiến ai phải nếm chịu đau khổ cả. Và nếu bạn cảm thấy bị tổn thương bởi tình yêu, nghĩa là có điều gì khác bên trong bạn, không phải phẩm chất yêu thương, đang cảm thấy bị tổn thương. Chừng nào chưa nhận thấy điều này, bạn sẽ mãi ở trong vòng luẩn quẩn.

Trong cuộc sống, không ai muốn làm người nghèo cả, tất cả đều muốn đều muốn trở nên giàu có. Tuy nhiên thực tế đã cho thấy rằng: rất nhiều người nghèo vẫn mãi nghèo, vậy nguyên nhân nào đã dẫn đến điều này?

Jim Kwik là một người đã sống sót qua cơn nguy kịch do một chấn thương ở não khi anh còn là một đứa bé. Do đó anh đã gặp rất nhiều hạn chế trong việc học của mình trong 15 năm sau đó. Mặc dù vậy, anh ấy đã hoàn toàn đảo ngược cuộc sống của mình để trở thành một trong những huấn luyện viên tinh thần được nhiều người công nhận nhất nước Mỹ.

Có một người đàn ông lập chí sẽ trở thành triệu phú ở tuổi 40, năm ông 35 tuổi đã từ bỏ công việc, bắt đầu sáng dựng sự nghiệp, mong sẽ có thể giàu sang chỉ trong một đêm.

LTS: Tết đến, năm cũ qua năm mới đến, tình cờ kênh của Thầy Minh Niệm có một trích đoạn riêng về tha thứ với giọng đọc Phan Anh. Chủ đề này sẽ còn kéo dài suốt cuộc đời của một con người khi người đó vẫn sống, vẫn yêu. Vậy nên re-post lại đoạn hướng dẫn thiền định tha thứ của tác giả Gina Sharpe trong cuốn "The power of forgiveness".

Khoảng 3h sáng ngày 13/11/1953, tổng đài của đội phòng cháy chữa cháy thủ đô Copenhagen, Đan Mạch nhận được một cuộc điện thoại. Người lính cứu hỏa 22 tuổi tên là Erich đã tiếp nhận cuộc gọi: “Vâng, đây là đội phòng cháy chữa cháy”. Đầu dây bên kia không có ai trả lời nhưng Erich nghe thấy tiếng thở dốc nặng nề.

Có nhiều cách mà chúng ta thường nghe hoặc đưa ra lời xin lỗi. Chúng ta đã học cách xin lỗi khi chúng ta nhận ra rằng chúng ta đã không công bằng đối với người khác hoặc khi chúng ta cảm thấy rằng chúng ta đã vô tình khiến ai đó đau khổ.

Tuy nhiên, điều gì sẽ xảy ra trong trường hợp chúng ta cố ý và sẵn sàng làm tổn thương ai đó? Liệu chúng ta có thể thực sự hối hận về hành động của mình không, và nếu có, làm sao người kia có thể biết được lời xin lỗi của chúng ta có phải là lời xin lỗi trung thực hay không?

Dưới đây,  4 cách có thể giải mã "một lời xin lỗi trung thực" từ "một lời xin lỗi giả".

1. Lời xin lỗi dưới hình thức phần thưởng đãi ngộ

Trước hết chúng ta cần phân biệt giữa kiểu xin lỗi chân thành và kiểu xin lỗi giống như một phần thưởng hoặc một sự đãi ngộ hơn là sự hối hận thực sự. Một lời xin lỗi không chân thành có thể xuất hiện dưới hình thức hoa, đồ trang sức, chuyến đi, sự chiều chuộng, đáp ứng tình dục.

Bằng cách này, người tiếp nhận những điều trên có thể bị nhầm lẫn, với cảm giác bị thao túng dưới hình thức nhận phần thưởng vì đã dung thứ cho hành vi không thể chấp nhận được, thay vì nhận được tình yêu và sự thấu hiểu.

2. Lời xin lỗi dưới hình thức bào chữa/biện hộ

"Tôi xin lỗi nhưng ..." là cách tiêu chuẩn để đưa ra lời xin lỗi phòng thủ. Khi ai đó bắt đầu xin lỗi, sau đó bắt đầu lý luận về chính điều mà họ đang xin lỗi, dựa trên các hành động trước đây của bên kia, thì đó là một lời xin lỗi giả.

Có nghĩa là họ không nhất thiết phải nhận ra lỗi của mình, vì họ đang biện minh cho hành động của mình dựa trên hành vi của người kia.

Lời xin lỗi biện hộ thường được nghe trong các tình huống mà ai đó thực sự cảm thấy rằng họ, bản thân họ, đã bị đối xử bất công và họ không được hiểu.

Nhưng vào cuối ngày, mọi người đều phải chịu trách nhiệm về hành động của mình độc lập với người khác => "Hành động sai trái của bạn không làm tôi sai thêm chút nào".

3. Lời xin lỗi dưới dạng kịch tính

Đôi khi một lời xin lỗi được thể hiện một cách quá kịch tính và nó được coi là một nỗ lực tuyệt vọng để cảm thấy được chấp nhận hơn là thực sự hối lỗi.

Một lời xin lỗi kịch liệt thường xuất hiện dưới hình thức khóc lóc, van xin và trong những trường hợp nghiêm trọng, nó như một lời đe dọa làm hại bản thân để đảm bảo rằng được bên kia tha thứ và chấp nhận.

Kết quả là trong những trường hợp như vậy, chúng ta có xu hướng tha thứ vì chúng ta cảm thấy có lỗi với người đó và chúng ta muốn thể hiện sự hối hận của mình đối với những đau khổ của họ.

Vì vậy, điều thường xuất phát từ điều này là phản ứng đồng cảm với nỗi đau của ai đó hơn là sự tha thứ thực sự.

4. Lời xin lỗi dưới hình thức đổ lỗi

Đổ lỗi thường được quan sát trong trường hợp ai đó xin lỗi một cách biện hộ. Bảo vệ bản thân và bảo vệ lòng tự trọng và sự chính trực của mình, đôi khi mọi người có xu hướng đổ lỗi cho người mong đợi được nghe lời xin lỗi.

Nhưng điều này, một lần nữa, là một minh chứng cho việc một người không chấp nhận lỗi lầm của mình hơn là một lời xin lỗi chân thành.

Và tất nhiên chúng ta đều hiểu rằng, một lời xin lỗi được đưa ra mà sau đó không có bất kỳ thay đổi nào thì đơn giản đó là một lời xin lỗi giả để nhằm thao túng người được xin lỗi mà thôi.